Dijital TV ve İnternet ile Değişen İzleme Alışkanlıkları

Çocukluğumuzdan bugüne, hiç eskimeyen bir kavram … Televizyon! Özellikle ülkemizde TV’nin aile yaşamındaki yeri büyük.  Her salonda yerini almış olan bu eğlence kutuları, teknoloji ile birlikte hızla gelişiyor ve değişiyor. Zamanında programları, filmleri izlerken çekme sorunu yaşayan antenler ile başlayan bu süreç belirli bir süre sonunda kendini kablolu yayınlara, çanak antenlere bıraktı. Çatılarda sokaklarda neredeyse her pencere kenarında bir çanak anten gördük, decoder adı verilen kutular aracılığıyla TV izledik, sürecin hızla gelişmesi beraberinde de birçok yeni hizmeti evlerimize getirdi. Teledünya, KabloTV,  Digiturk, D-Smart gibi örnekler ile TV kutusuna çok daha fazla içerik, program, dizi, belgesel gibi yenilikleri sığdırdık. Bir sonrası adımda da, bu tarz içeriklere TV kutusu dışında erişebileceğimiz internet siteleri, cep telefonları, tabletler gibi diğer çoklu ekranlar hayatımıza girdi. SmartTV’ler, VoD siteler, IPTV, OTT sistem, WebTV, DVB/Dijital karasal yayın gibi birçok yeni kavram bu süreçte konuşulur oldu. Kaliteli ve premium içerik ihtiyacı, fiziksel anlamda rahat izleme, her yerden erişebilirlik, uygun fiyat seçeneği gibi birçok kriter, televizyon ve yayıncılığının gelişim sürecini olumlu yönde etkiledi. Bu yazımda sizlere TV’nin değişim sürecini, internet ile birlikte değişen izleme alışkanlıklarını, yayın platformlarını, gelinen son noktayı ve bazı kavramları kısaca özetlemeye çalışacağım.

(Bu makale, 1 Ağustos tarihli Marketing Türkiye – IP İnteraktif Pazarlama dergisinde yayınlanmıştır).


Değişen İzleme Alışkanlıkları ve Televizyon

Televizyon kavramı ve izleme alışkanlıklarımız internetin de gelişmesiyle birlikte geleneksel yayıncılığın hızla ötesine geçiyor. Son kullanıcı, artık sadece TV kutusu ile yetinmiyor, internet üzerinden TV’lerine aktarılan içeriği istiyor ve bu içeriği izliyor. Son dönemde Smart TV’lerde online video/içerik izleme oranı %25. Bu oran gerçekten TV izleme alışkanlıklarımızın hızla değiştiğinin bir göstergesi. Set Top Box / STB (Set üstü kutu-receiver) veya internet bağlantılı bir Connected TV (Ağa bağlanabilen televizyon) karşısıdaki izleyici, en çok Catch-Up ve film izlemeyi tercih ediyor. (Catch-Up: Kaçırmış olduğunuz bir yayını, yayın akışından bağımsız olarak izleme, durdur tekrar izle vs.) Aslında izlenebilecek şeyler arasında YouTube, DailyMotion ve UGC siteler de var. (kullanıcıların video yüklediği) Fakat izleyiciler bunlarla uğraşmayı pek tercih etmiyor ve arkasına yaslanarak, kumandadan yazma (typing) işkencesini de bir kenara bırakıp rahat bir şekilde filmini izliyor. Yapılan bir araştırmaya göre son dönemde satılan SmartTV’lerin büyük bir çoğunluğu bir ağa bağlanarak TV’nin ekstra içerik ve özelliklerini kullanmış. SmartTV’lerin bu kadar çok yaygınlaşması ile birlikte set üstü kutusu (STB) gerektirmeyen IPTV çözümleri konuşulmaya/yaygınlaşmaya da başladı. STB’yi bir uygulama ile SmartTV içine dahil eden şirketler hem yeni üye kazanıyor hem de aynı ev içerisindeki ikinci televizyonlarda set üstü kutu gerektirmeden kolayca yerlerini alıyorlar.

Makale içerisinde birçok yerde adını duyacağınız ve aslında kurgunun genel çatısında da önemli rol oynayan IP (İnternet Protokolü) ve IPTV tanımlarını bir kez daha hatırlatmak istiyorum.
IP: “İnternet Protokolü” demektir. IPTV ise; internet protokolü üzerinden görüntü ve ses aktarımına denir. IPTV tanımında her ne kadar “internet” kavramı kullanılsa da, kullanıcı bir web sayfasını açarak TV içeriğine ulaşacak demek değildir. Güvenli ve kontrollü bir genişbant ağ sistemi ile yayınları izler. Daha detaylı bilgi için Wikipedia linki: IPTV


1. Bölüm: PAY TV Dönemi (Kablo, Uydu ve IPTV)
PAY TV, kısaca abonelik gerektiren TV hizmeti. Bu TV modelinde, operatörler yani D-Smart, Digiturk gibi şirketler içerik üreticileriyle anlaşıyor ve daha sonra uyumlu set üstü kutular (STB) ile abonelerine kiralama ya da satış yoluyla ulaşıyor, gelir modeli olarak abonelik ve reklam gelirleri ile yayın hayatlarına devam ediyorlar. Bizlerin, yani son kullanıcın PayTV adı verilen bu hizmeti seçme kriterlerinin en başında içerik, HD içerik ve fiyat geliyor. Tekrar izle, Seç izle, durdur izle de tercih açısından önemli bir detay. Burada kimin yarışta önde kalacağını yorumlamak gerekirse, TV’nin o hiç eskimeyecek olan sözü bence burada güzel bir ipucu.

“Content is the King / İçerik Kraldır.”

Hepimizin yakından bildiği bu süreçte 3 ana oyuncudan bahsedebiliriz;
İçerik Üreticileri: Warner Bross, Disney vs. ve İçeriği kümeleyenler: Hulu (AVoD), Netflix (SVoD)
PayTV Operatörleri: Uydu/STB (Digiturk, D-Smart)  Kablo (Teledünya, Kablo TV)  IPTV (Tivibu Ev, Turkcell TV vs.)
Tüketici Elektroniği Üreticileri: Samsung, Sony, LG ve diğerleri…

Yakın gelecekte Samsung, Sony gibi üreticiler SmartTV’lerdeki uygulamalarını kullanarak, operatörlerin pazarına ne kadar girecek? Netflix, Hulu gibi içerik kümeleyen şirketler dünya üzerinde gittide önem kazanırken, premium content (kıymetli içerik) üreticileri nasıl bir strateji izleyecek? Yayınlar farklı mecralarda arttıkça bu onlara bir avantaj mı, yoksa tehdit olarak mı dönecek? hep birlikte göreceğiz.

Görsel: Tivilogy.com


2. Bölüm: Çoklu Ekran  (Multi Screen) Deneyimi Sunan Platformlar ve WebTV
Günümüzde popüler bir şekilde kullanılan ve hayatımızın bir parçası olan WebTV’yi televizyon yayınlarını, dizileri, filmleri ve diğer premium içerikleri web arayüzü kullanarak (bir internet sitesi üzerinden de diyebiliriz) kısıtlamasız bir şekilde izlemenizi sağlayan sistemin genel adı olarak açıklayabiliriz. Bir çoğumuz kaçırdığımız dizileri, yayınları ertesi gün sitelerden girerek izliyoruz, hem de reklamsız ve sansürsüz olarak. Aynı zamanda birçok TV kanalı, kendi içeriklerine ve online akışlarına kendi sitelerinde de yer veriyor. TV kanalları da ellerindeki kaliteli içeriğinin artık farkındalar. Hergün karşımıza çıkan gazete sitelerinin, video paylaşım sitelerinin sunduğu içerikleri de birer WebTV örneği olarak alabiliriz.

Ülkemizden bazı WebTV’lere örnekler;
sebastiyan.com (Mynet),  tvyo.com (Doğuş), viplay.com (Hürriyet), netd.com (Doğan), Tivibu Web vb…

Bu arada yukarıda belirttiğimiz tüm WebTV servislerinin genel amacı, birer çoklu ekran ve platform olmak diyebiliriz.

WebTV’deki fiziksel dezavantaj; Bilgisayar karşısında öne eğilerek izleme pozisyonunun (lean backward) rahat olmaması. Bu sorunu aşmak isteyen bazı izleyiciler, dizüstü bilgisayarlarını kablolar ile TV’lere bağladılar. Ama bu da zahmetli bir iş olmakla birlikte karmaşa ve görüntü kirliliğine sebep oldu.


Çoklu Ekran Deneyimi Sunan Platformlar:
Dizi, film vb. tüm içeriğin sadece web üzerinde değil, diğer ekranlarda da (Web, Tablet, Mobil, iPad, STB) izlenmesine olanak sağlayan platformlar. Bir süre öncesine kadar son kullanıcı yani biz izleyiciler, WebTV içeriklerini masaüstü ya da laptop bilgisayarından izliyordu. Fakat artan teknoloji, beklentiler ve mobil yaşam ile birlikte izleyiciler artık içeriğe heryerden hızlı ve sorunsuzca erişmek istiyor. Bu adımda da multi-screen platformlar izleyiciye hizmet veriyorlar. Çoklu ekranlardaki dezavantajların başında; sürekli olarak elde iPad/tablet tutma, küçük ekran boyutu (mobil) ve 3G-Edge bağlantı yavaşlığı/kotası geliyor.

Ülkemizden bazı Multi-Screen (Çoklu Ekran) Platformlarına örnek vermek gerekirse;
digiturkdilediginyerde.com.tr: Digiturk’ün çoklu platformu. STB, Web, Cep ve Tablet desteği veriyor. Digiturk üyesi iseniz, tüm bu servislerinden ücretsiz faydalanabiliyorsunuz.
turkcelltv.com.tr : Turkcell’in çoklu ekran platformu. 3 ayrı paket üyeliği ile aylık abone olarak içeriklere ulaşabiliyorsunuz. (Başlangıç 1.90 TL/3G desteği yok, sadece WiFi, Standart 5.90 TL, Sinema 9.90 TL / Ay)
blu.dsmart.com.tr : D-Smart’ın online platformu. 7′sı HD, toplam 31 canlı kanal izleyebiliyorsunuz. D-Smart üyeleri için olan bu platforma D-smart üyesi değilseniz de üye olabiliyorsunuz. Sistem ücretli. Platformdaki içerikleri bilgisayar (Desktop, Laptop), iPad, iPhone ile izleyebiliyorsunuz.
tivibu.com.tr : TTNET’in hizmeti. Tivibu Ev (IPTV), Tivibu Web (WebTV), Tivibu Cep (Mobil) ve Smart TV (OTT) üyelikleri mevcut. Smart TV hizmeti LG ve Vestel akıllı televizyonlarda bulunmakta.
youtube.com: Yakın zamanda kanallara üyelik özelliğini de ekleyecekler, bu kanallar ücretli olacak.


WebTV ve IPTV arasındaki farklar nelerdir?
WebTV ile IPTV sıklıkla birbirine karıştırılan iki kavramdır. Aslında birbirinden farklı konular olup, farklı özellikleri vardır. Kısaca özetlemek gerekirse;
– IPTV’de kapalı ve kontrolü bir IP ağı vardır, WebTV ise herkesin kullanımına açık bir ağdır.
– IPTV’de kalite garanti edilmiştir, WebTV’de ise yayın internet üzerinden yapıldığı için bağlantı ile doğru orantılı olarak değişkendir, kalite/hizmet garanti edilmez.
– IPTV’de yayın için bir set üstü kutusu (STB) ya da STB yazılımı gereklidir, WebTV’de ise herhangi bir STB’a ihtiyaç yoktur.
– IPTV’de PayTV (Ödemeli izleme), interaktif tv ve etkilişimli bir TV yayını varken, WebTV trafında etkileşim daha alt düzeydedir.
(Diğer tüm farklar için aşağıdaki tabloyu inceleyebilirsiniz.)


VoD ve VoD Türleri (İsteğe bağlı-Video on Demand)
VoD’yi çok kısa bir şekilde “isteğe bağlı video” olarak tanımlayabiliriz. VoD sistemde kullanıcılar, izlemek istediği video içeriğini satın alıp/kiralayıp izler. İsteğe bağlı video içeriği  (Video on Demand) hizmetlerini 3 ana dalda inceleyebiliriz.

AVoD (FVoD): Advertised / Free VoD hizmetidir. Bu hizmette içerik ücretsizdir. Gelir modeli ise siteye alınacak olan reklamlardır. Örnek: sebastiyan.com, tvyo.com
SVoD: Subscription VoD. Bu modelde kullanıcı sabit bir ücret ödeyerek video izleyebilir. Bu alınan ücret karşılığında belirlenen süre ve programları izleyebilir. Örnek: netflix.com
TVoD: Transaction VoD.


3. Bölüm: OTT (Over The Top TV)
Video içeriklerinin, internet bağlantısı ile izleyicinin yani son kullanıcı olan bizlerin çevrimiçi (online) cihazlarına aktarılmasına OTT (Over The Top TV) denir. Diğer bir deyişle OTT’yi; genişbant internet üzerindeki TV keyfi olarak tanımlayabiliriz. WebTV’den farkı TV’de yani büyük ekranda izlenebilmesi, IPTV’den farkı ise açık internet kullanması. Kısacası WebTV gibi stream edilen, hizmet kalitesi olarak IPTV’ye oldukça yakın ve birçok cihazın yanında ayaklarınızı uzatıp SmartTV karşısında da TV izleyebileceğiniz sistem. OTT içeriklerine SmartTV’nizden, mobil cihazlardan, oyun konsolları (PS3) gibi cihazlardan ulaşmak mümkün. Geleneksel yayıncılıktan yeni yayıncılığa geçerken, OTT platformlardaki exclusive içerikler de hızla artmaya başladı. Bu içeriklerin, üyelerin bağlılıklarını arttırdığı bir gerçek. Bu pazardaki en büyük hedef kitleyi kadın ve çocuklar olarak görebiliriz.
OTT firmaları için en önemli noktalardan biri ise internet bağlantısı ve AKN (Adil Kullanım Noktası). Video tüketimi arttıkça daha fazla AKN’ye ihtiyacımız olmakta. Belirli bir kotadan sonra AKN, OTT firmaları için bir engel teşkil etmeye başlayacak. Özellikle Netflix tarzı “istediğin kadar izle” özelliği verecek olan şirketler için şu an en büyük sıkıntı AKN. Burada temennimiz, OTT hizmet ve şirketlerinin sınırsızca gelişmesi ve hizmet vermesi için internet servis sağlayıcıları tarafından adil kullanım kotasının kaldırılması. Günümüzde büyük şirketler ve daha küçük girişimler OTT pastasından pay kapabilmek için çok hızlı bir şekilde geliştirme ve yatırımlarına devam ediyorlar. (Turkcell, Digiturk, D-Smart, Tivibu gibi..) Son dönemde tüketici elektroniği markaları (Samsung, LG vs.) ürettikleri SmartTV’lerine ekledikleri uygulamalar ile film, dizi vb. tüm içerikleri herhangi bir set top box gerektirmeden TV’lerinde izlenmelerini sağlıyorlar.

Yakın gelecekte, TV kanallarımız bugünkü şekliyle mi kalacak? Sektördeki güç ve para dengesi nasıl şekillenecek? OTT, PayTV’yi tahtından edecek mi? Altyapısını daha verimli kullanarak kimler öne çıkacak? İzleyiciler neleri besleyerek öne çıkartacak ve kuvvetlendirecek? hep birlikte göreceğiz.


4. Bölüm: DVB/ Dijital Karasal Yayın (Digital Video Broadcasting)
Son günlerde adını sıkça duymaya başladığımız diğer bir teknoloji ise “Dijital Karasal Yayın”. Uydu teknolojisinin ve karasal yayının güçlerini birleştirdiği bu teknolojiye kısaca DVB denilmekte. Gün geçtikçe daha da şekillenecek olan bu teknolojide, anteninizin herhangi bir yönü görmesine gerek yok çünkü sistemde antene ihtiyaç duyulmuyor. Bildiğiniz USB aygıtlar ya da Set top box benzeri cihazlar ile dijital karasal yayına ulaşabiliyorsunuz. Mobil durumda bile (arabada, seyahat esnasında vb.) bilgisayarınız üzerinden TV izlemenize olanak sağlayan dijital karasal yayın, analog yayına göre görüntü ve ses kalitesi olarak çok daha yüksek. Tek frekans üzerinden dört farklı kanal yayını yapılması mümkün. Aynı zamanda dijital karasal yayın ile interaktif hizmetler de kullanılabilmekte.

Genel anlamda özetlemek gerekirse; internetin gelişmesi, izleyicilerin (TV izleyen ve içerik tüketen kullanıcıların) ihtiyaç ve beklentilerinin artması ile TV izleme alışkanlıklarımız hızla değişiyor. Daha fazla premium içeriğe ihtiyaç duyuyor ve tüketiyoruz. Çoklu ekran kavramı artık hayatımızın olmazsa olmaz bir parçası. PayTV ve OTT pazarındaki oyuncular, pastadan daha büyük bir pay kapabilmek adına birçok Ar-Ge sürecine ve yeni yatırımlara giriyor. TV / Video içeriğinde dijital ve interaktif bir platforma doğru hızla geçilirken, SmartTV üreticileri, içerik anlaşmaları ile markalarını daha kuvvetli bir konuma getirmeye çalışıyor. İçerik açısından kuvvetli olanın pastadan daha fazla pay alacağı bir döneme giriş yapıyoruz.

Makalemi yazarken teknik anlamda birçok teknik soruma hiç sıkılmadan cevap veren mesai arkadaşım Emre Çınar‘a (Video servisleri yöneticisi) çok teşekkür ederim. Bu arada Emre Çınar’ın TV yayıncılığı, teknolojik gelişmeler ile ilgili olarak çok başarılı bir blog’u var. “Tivilogy.com | Türkiye’nin Sayısal Ekranı” mutlaka incelemenizi öneririm.

Kaynakça: Tivilogy.com, sadeceozgur.blogspot.com, uygarboynudelik.com, iptvnedir.com, emarketer.com, Wikipedia

 

Share:

1 comment

  1. Ellerinize sağlık. Çok açıklayıcı ve anlaşılır bir şekilde anlatmışsınız. Teşekkürler.

Bir yanıt yazın

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.